Adam Mickiewicz

Adam Mickiewicz

24 grudnia 1798 roku przyszedł na świat Adam Bernard Mickiewicz. Miejsce urodzenia naszego wieszcza budzi sporo wątpliwości. Źródła podają, że urodził się w Zaosiu lub Nowogródku, lecz rodzinna legenda głosi, że stało się to w karczmie, stojącej pośrodku obu tych miast. Był synem Mikołaja Mickiewicza i Barbary z Majewskich. Wychował się w Nowogródku. Pierwsze swoje utwory zaczął pisać pod wrażeniem groźnego pożaru, podczas którego jego ojciec i starszy brat Franciszek ryzykując życie, ratowali ukryte w cerkiewnej dzwonnicy tajne dokumenty. Mało kto wie, że w dzieciństwie Adam nie lubił kaligrafować. Jego matka zwykła mawiać, że bagrze jak kura pazurem. W latach późniejszych często się zdarzało, że prosił kolegów o przepisanie tekstu. W latach 1807 – 1815 uczęszczał do dominikańskiej szkoły powiatowej. W maju 1814 roku po dłuższej chorobie umiera ojciec Adama. Wkrótce potem w Nowogródka wkraczają wojska napoleońskie, które wzbudziły w Adagiu wielki podziw. W roku 1815 dawał na Uniwersytet Wileński, który w tym czasie był wielkim ośrodkiem intelektualnym, kształcącym młodzież w duchu oświecenia. Rozpoczął studia na wydziale fizyko – matematycznym. Będąc na drugim roku zmienił kierunek na wydział nauk filologicznych. Jako student III roku utworzył z grupą kolegów tajne Towarzystwo Filomatów. Po ukończeniu studiów przenosi się do Kowna, by tam pracować jako nauczyciel. Gdy 1820 nadeszły wakacje i długo wyczekiwany urlop, Adam wyjeżdża do Tuhanowic, gdzie przebywał jego przyjaciel Tomasz Zan. Tam poznał swoją wielką miłość Marylę Wereszczakównę, która była zaręczona z Wawrzyńcem Puttkamerem. W 1821 roku odbył się ich ślub. Mickiewicz popadł w miłosną depresję. W październiku 1820 roku zmarła matka Adama. W styczniu 1821 będąc w dalszym ciągu w depresji zaczął pisać „Romantyczność”. 

 Romantyczność

Methinks, I see... Where?

- In my mind's eyes.

Shakespeare

Zdaje mi się, że widzę... gdzie?

Przed oczyma duszy mojej.

Słuchaj, dzieweczko!

- Ona nie słucha -

To dzień biały! to miasteczko!

Przy tobie nie ma żywego ducha.

Co tam wkoło siebie chwytasz?

Kogo wołasz, z kim się witasz?

- Ona nie słucha. -

To jak martwa opoka

Nie zwróci w stronę oka,

To strzela wkoło oczyma,

To się łzami zaleje;

Coś niby chwyta, coś niby trzyma;

Rozpłacze się i zaśmieje.

"Tyżeś to w nocy? to ty, Jasieńku!

Ach! i po śmierci kocha!

Tutaj, tutaj, pomaleńku,

Czasem usłyszy macocha!

Niech sobie słyszy, już nie ma ciebie!

Już po twoim pogrzebie!

Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!

Czego się boję mego Jasieńka?

Ach, to on! lica twoje, oczki twoje!

Twoja biała sukienka!

I sam ty biały jak chusta,

Zimny, jakie zimne dłonie!

Tutaj połóż, tu na łonie,

Przyciśnij mnie, do ust usta!

Ach, jak tam zimno musi być w grobie!

Umarłeś! tak, dwa lata!

Weź mię, ja umrę przy tobie,

Nie lubię świata.

Źle mnie w złych ludzi tłumie,

Płaczę, a oni szydzą;

Mówię, nikt nie rozumie;

Widzę, oni nie widzą!

Śród dnia przyjdź kiedy... To może we śnie?

Nie, nie... trzymam ciebie w ręku.

Gdzie znikasz, gdzie, mój Jasieńku!

Jeszcze wcześnie, jeszcze wcześnie!

Mój Boże! kur się odzywa,

Zorza błyska w okienku.

Gdzie znikłeś? ach! stój, Jasieńku!

Ja nieszczęśliwa".

Tak się dziewczyna z kochankiem pieści,

Bieży za nim, krzyczy, pada;

Na ten upadek, na głos boleści

Skupia się ludzi gromada.

"Mówcie pacierze! - krzyczy prostota -

Tu jego dusza być musi.

Jasio być musi przy swej Karusi,

On ją kochał za żywota!"

I ja to słyszę, i ja tak wierzę,

Płaczę i mówię pacierze.

"Słuchaj, dzieweczko!" - krzyknie śród zgiełku

Starzec, i na lud zawoła:

"Ufajcie memu oku i szkiełku,

Nic tu nie widzę dokoła.

Duchy karczemnej tworem gawiedzi,

W głupstwa wywarzone kuźni.

Dziewczyna duby smalone bredzi,

A gmin rozumowi bluźni".

"Dziewczyna czuje, - odpowiadam skromnie -

A gawiedź wierzy głęboko;

Czucie i wiara silniej mówi do mnie

Niż mędrca szkiełko i oko.

Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,

Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce.

Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!

Miej serce i patrzaj w serce!"

Zimą pracował nad II częścią „Dziadów”. Adam w tajemnicy spotykał się z Marylą wielokrotnie. Ich ostatnie spotkanie we wrześniu 1822 roku, zakończyło się kłótnią. Nie spotkali się nigdy więcej. Po wykryciu organizacji filomackich władze carskiej Rosji osadziły go w zamienionym na więzienie klasztorze bazylianów w Wilnie. 22 pażdziernika 1822 roku Adam dostaje nakaz opuszczenia Wilna i udania się do Moskwy. W trakcie podróży powstał „Konrad Wallenrod”. Za pomocą przyjaciół w maju 1829 roku udaje mu się uzyskać pozwolenie na wyjazd z Rosji. Rozpoczął wtedy dwuletnią wyprawę po Europie. Gdy był w Rzymie dotarła do niego wiadomość o wybuchu powstania w Warszawie. Nie wziął udziału w powstanie, ale pojechał do misji polskiej w Paryżu., a potem pod przybranym nazwiskiem (Adam Muhl) przyjechał do Wielkopolski, gdzie mieszkach w różnych dworach., często zmieniając miejsce pobytu.W tym czasie powstała III część „Dziadów”. Po upadku powstania, w 1832, Adam udaje się na przymusową emigrację do Drezna. W tym samym roku wraca do Paryża. Podczas podróży powstają pierwsze tomy „Pana Tadeusza”. Rok 1834 był bardzo ważny w życiu Mickiewicza, ponieważ wydano „Pana Tadeusza”, a także 22 lipca odbył się jego ślub z Celiną Szymanowską. Mieli sześcioro dzieci: Marię, Władysława, Helenę, Aleksandra, Jana, Gwalberta i Józefa. W roku 1838 pojawiła się szansa uzyskania posady profesora literatury łacińskiej w Lozannie. Wyjechał do Szwajcarii, gdzie po długich staraniach został przyjęty. Niestety nagle dotarła do niego wiadomość, że jego żona jest poważnie chora. W 1840 został wykładowcą w Collage de France. W czasie Wojny Ludów Mickiewicz udał się do Rzymu, aby tu stworzyć własną formację wojskową. Po powrocie do Paryża uzyskał obietnicę od Ksawerego Branickiego sfinansowania dziennika politycznego, który miał się ukazywał w języku francuskim, pod tytułem „La Tribune des Peuples”. Pierwszy numer ukazał się 15 marca 1849 roku. Mimo represji politycznych ukazało się 158 numerów gazety, zawieszonej ostatecznie w listopadzie 1849. W 1852 został zatrudniony jako bibliotekarz Arsenału. W tym czasie u często zapadającej na zdrowiu Celiny wykryto chorobę nowotworową/ Mimo starań lekarzy bardzo cierpiała. Zmarła 5 marca 1855 roku. Mickiewicz wyjeżdża do Konstantynopolu. Od listopada znacznie pogarsza się jego stan zdrowia. Umiera wieczorem 26 listopada. Adam Mickiewicz przez wszystkie lata na emigracji, bardzo tęsknił za swoją ojczyzną, za Nowogródkiem.: „Niemnie domowa rzeko moja! gdzie są wody,/ Które niegdyś czerpałem w niemowlęce dłonie,/ Na których potem w dziekie pływałem ustronie,/ Sercu niespokojnemu szukając ochłody?” [Sonet VIII – Do Niemna].

Dom - Muzeum Mickiewicza w
Nowogródku

Nowogródek to miasto w zachodniej Białorusi w obwodzie grodzieńskim. W latach 1500 – 1795 był stolicą województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej. W Nowogródku znajdziemy wiele zabytków, które trzeba zobaczyć. Do najbardziej znanych zabytków należą: barokowy Kościół Dominikanów i klasztor fundacji Krzysztofa Chodkiewicza oraz Kościół Farny, w którym został ochrzczony Adam Mickiewicz.. Możemy zobaczyć Dworek Mickiewicza, w którym obecnie jest jego muzeum, a także zajść do Synagogi z XVIII wieku, meczetu tatarskiego, późnogotyckiej cerkwi prawosławnej. W Nowogródku także znajdują się piękne kamienice z XVIII i XIX wieku, Kopiec Kościuszki oraz Cmentarz katolicki z kaplicą Sadowskiego.