Jadwiga Smosarska

Jadwiga Filipina Smosarska właściwie Asmosarska urodziła się 23 września 1898 roku w Warszawie. Była jedną z największych polskich aktorek kina przedwojennego. Gry aktorskiej uczyła się u Władysława Staszkowskiego. Podjęła studia aktorskie w warszawskiej Szkole Dramatycznej, którą ukończyła 1920. Zadebiutowała na deskach Teatru Dramatycznego w Warszawie rolą Lilii w „Ciotce Karola”. Wkrótce dostała angaż w Teatrze Rozmaitości, gdzie zyskała duże uznanie, już podczas swojego pierwszego występu. W 1925 wyjechała do Paryża na studia w wytwórni filmowej. W 1938 otrzymała Złoty Krzyż Zasługi „w uznaniu zasług położonych na polu krzewienia polskiej kultury filmowej”. Do 1939 roku występowała w wielu teatrach w Warszawie. Zagrała łącznie w około 40 sztukach. Jej najważniejsze kreacje teatralne to m.in.: Luiza w „Intrydze i miłości” Fryderyka Schillera, Wiola w „Wieczorze Trzech Króli” Williama Shakespeare’a, Nathalie w „Maskaradzie” Jarosława Iwaszkiewicza. Jej role teatralne pozostały w cieniu filmowych. Największą popularność zdobyła w połowie lat trzydziestych, kiedy to w ankiecie tygodnika „Kino” uzyskała tytuł „Królowej polskiego ekranu”.Grała w dramatach m.in. w: „Trędowatej” Edwarda Puchalskiego”, „Barbarze Radziwiłłównej” Józefa Lejtsa, „Skłamałam” Michała Rawicza, a także w wielu komediach: „Czy Lucyna to dziewczyna”, „Jadzia”, „Dwie Joasie” Juliusza Gardana. Przed wybuchem II wojny światowej, często przebywała wraz z mężem Zygmuntem Protasiewiczem na wakacjach w Rockiszkach.

Rockiszki należały kiedyś do powiatu Oszmiańskiego województwa Wileńskiego Wielkiego Księstwa litewskiego następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przed II wojną światową było to teren administracyjny powiatu lidzkiego, obecnie znajdują się w rejonie obwodu Grodzieńskiego. Na początku XIX wieku Jakub Umiastkowski wydzielił Rockiszki jako samodzielne gospodarstwo. Obszar folwarku wynosił około 17o ha, z czego 70 ha powierzchni to były łąki położone w lasach. Dlatego przeznaczono Rockiszki na hodowlę koni. W 1922 roku od hrabiny Janiny Umiastowskiej Rockiszki nabył mecenas Maciej Jamontt. Nową posiadłość postanowił przeznaczyć na letnisko. Inwestował w Rockiszki bardzo dużo, pod koniec lat 30 – tych powstała zadbana, większa posiadłość.Podczas jednej z wizyt Smosarska z mężem i gospodarzami wybrała się z do bliskich Gieroj. Właśnie wtedy aktorka przygotowywała się do roli „Barbary Radziwiłłówny”, osobiście chciała zobaczyć miejsce, w którym mieszkała jej bohaterka. Po wkroczeniu sowietów w 1939 roku Maciej Jamontt został aresztowany. Dziś po dworku pozostała jedynie oficyna, murowany domek niestety zawalił się. Figura Matki Boskiej została przeniesiona w sąsiedztwo kościoła w Giernonach i umieszczona w kapliczce. Pięćste metrów od byłego folwarku przebiega szosa łącząca białoruskie Giernony z litewskimi Dziewieniszkami. Nie daleko stąd do granicy z Litwą, która została wytyczona między Rockiszkami, a wsią Krakusy.Po wybuchu II wojny światowej przedostała się na Litwę, a następnie wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie zajmowała się działalnością kulturalno – społeczną wśród Polonii. W 1941 roku współorganizowała Komitet Pomocy Polskim Aktorom na Wygnaniu, pomagającej aktorom w kraju. Wspierała także Dom Aktora – Weterana w Skolimowie. Po wojnie kilka razy odwiedziła Polskę, w 1970 powróciła na stałe do Warszawy. Zmarła 1 stycznia 1971 roku w Warszawie.